Św. Józef z małym Jezusem

drewno dębowe, bejcowane, wys. 56 cm. Flandria (?), Niemcy Pn. (?), Prusy Królewskie lub Książęce (?), ok. 1680-1710 Rzeźba przedstawia Św. Józefa z małoletnim Jezusem w typie ikonograficznym charakterystycznym dla okresu kontrreformacji akcentującej m.in. właśnie kult Opiekuna Świętej Rodziny. W ujęciu, z jakim mamy tu do czynienia, w towarzystwie ponad dziesięcioletniego Jezusa, św. Józef zyskuje na znaczeniu przede wszystkim jako wychowawca, a często i nauczyciel ciesielskiego zawodu. Wskazuje też na rodowód Jezusa wywodzący się od Dawida. Świętość, w tym zwłaszcza czystość Józefa, podkreślał trzymany pierwotnie w prawej ręce atrybut, jakim był zwyczajowo kwiat lilii. Święty odziany jest w długą suknię spodnią i płaszcz przerzucony przez prawe ramię, zaś Jezus - kroczący i przytrzymywany przez Opiekuna za rękę - jest, zgodnie z ikonograficzną tradycją, jako dziecko ubrany jedynie w sukienkę. Niewielkich rozmiarów grupa rzeźbiarska od tyłu jest opracowana płasko (niedrążona) i pierwotnie mogła być umieszczona na zewnątrz (w kapliczce ?), na co wskazywałoby fragmentaryczne silne nadniszczenie skądinąd bardzo trwałej dębiny, z jakiej dziełko wykonano. Użycie drewna dębowego, a także cechy stylowe, takie jak pewna doza klasycyzacji (zwłaszcza w odniesieniu do szat), szczególny rodzaj fizjonomii, łagodność ruchu, przy cechach ogólnie barokowych, wskazują na północnoeuropejski krąg powstania, bliski późnosiedemnastowiecznej rzeźbie flamandzkiej. Z drugiej strony nie koniecznie najwyższy poziom wykonania (np. przesadnie grube ręce czy mało przekonujący ruch św. Józefa) wskazywać mogą nie tyle na samą Flandrię co raczej na szerokie inspiracje flamandzkie. Rzeźba mogła być więc wykonana w posiłkujących się nimi centrach Europy Północnej - równie dobrze w Niemczech Północnych, Królewcu, co w Gdańsku czy innych miastach Prusach Królewskich. Cechy stylowe wskazują na czas przełomu wieku XVII i XVIII. Jako podstawa wtórnie wykorzystany został dębowy element dekoracyjny z płaskorzeźbionym ornamentem palmetowym od spodu.