Madonna z Dzieciątkiem

Drewno lipowe polichromowane (obecna polichromia wtórna); wys. 123 cm. Małopolska (?), ok. 1700 Grupa rzeźbiarska Matki Boskiej podtrzymującej u prawego boku Dzieciątko, stojącej na obłokach wśród główek anielskich stanowiła pierwotnie zapewne zwieńczenie lub wypełnienie pola środkowego ołtarza. Świadczy o tym zarówno sam typ grupy, jej ikonografia (m.in. korony na głowach) i idąca za nią wymowa ideowa, jak również przyścienny charakter rzeźby (gloria promienista w tle, wydrążenie odwrocia, brak podstawy, etc.). Matka Boska - odziana w suknię i wierzchni strój liturgiczny, jakim jest dalmatyka diakońska (co stanowi niezwykła rzadkość w ikonografii maryjnej) - ukazana jest w chwili wręczania Dzieciątku owocu granatu, który wraz z trzymaną w prawej rączce Chrystusa synogarlicą stanowi symbol przyszłej Ofiary Krzyżowej. Stylistycznie rzeźba stoi na pograniczu manieryzmu i baroku. Już sam typ majestatycznej, hieratycznie upozowanej Matki Boskiej, bliski jest w redakcji spopularyzowanej w okresie manieryzmu, a sięgającej korzeniami późnego gotyku Madonnie Apokaliptycznej. Z rzeźby manierystycznej wywodzi się ponadto sposób opracowania draperii, zwłaszcza graniaste, łamliwe fałdy sukni i mankietów skonfrontowane są z gładko i miękko potraktowaną przednią części dalmatyki. Twarz Madonny okolona rozpuszczonymi włosami ma regularne gładko opracowane rysy i nieco klasycyzujący charakter (wysoko wysklepione czoło, duże, szeroko rozstawione oczy i prosty, długi nos). Cechy baroku w większym stopniu nosi pulchna figurka Dzieciątka o ożywionym ruchu, główki puttów z bujnie rozwianymi lokami i dekoracyjnie rozbudowane obłoki. Ciekawie przedstawia się kwestia glorii promienistej stanowiącej tło dla figury, ta bowiem składa się z promieni na przemian płomienistych, charakterystycznych dla manieryzmu i solarnych, typowych dla dojrzałego i późnego baroku. Łączenie ze sobą obu typów należy do rzadkości i jednoznacznie wskazuje na okres ok. 1700 r. lub nieznacznie wcześniej. Podejście do anatomii, a zwłaszcza fizjonomika wskazują z dużym prawdopodobieństwem na środowisko rzeźbiarskie Małopolski.